Cały tekst papieskiego brewe nadającego św. Alfonsowi Liguori tytuł Doktora Kościoła w 150. rocznicę wydania

7 lipca 2021 r. przypada 150. rocznica wydania przez papieża bł. Piusa IX Listu Apostolskiego w formie brewe „Qui Ecclesiae Suae”, w którym papież ogłosił całemu Kościołowi, że przyznaje św. Alfonsowi Marii Liguori tytuł Doktora Kościoła.

Przeżywany rok jubileuszowy jest okazją do wielu różnych wydarzeń, które przybliżają i promują postać naszego Założyciela, Doktora Kościoła, patrona spowiedników i moralistów. Mam nadzieję, że takim skromnym przyczynkiem w owocnym obchodzeniu jubileuszu będzie polski tekst Dekretu Kongregacji ds. Świętych Obrzędów oraz wspomnianego brewe Piusa IX, w których przyznano św. Alfonsowi tytuł Doktora Kościoła.

Na szczególną uwagę w tych dokumentach zasługuje uzasadnienie przyznania tego tytułu, zarówno przez wspomnianą kongregację, jak również i przez Piusa IX, które szczególnie podkreśla nie tylko osobistą świętość naszego Założyciela, ale również wielowymiarowe znaczenie jego pism, a zwłaszcza w wymiarze teologii moralnej, gdzie zmagał się z jansenistycznym rygoryzmem z jednej strony i laksyzmem z drugiej strony, teologii w ogólności, kształtowania się kościelnej doktryny, ascetycznej, duchowej, pobożnościowej, formacyjnej, apologetycznej.

Z życzeniami przyjemnej lektury i nadzieją na twórcze wykorzystywanie polskiego przekładu oraz z pozdrowieniami.

o.  dr Antoni Karaś CSsR, WSD Redemptorystów w Tuchowie

WIĘCEJ: Od 150 lat św. Alfons Liguori jest doktorem Kościoła

WIĘCEJ: Papież o św. Alfonsie Liguorim, Doktorze Kościoła: „Wychodzić na spotkanie najsłabszych”

WIĘCEJ: Orędzie papieża Franciszka z okazji 150. rocznicy ogłoszenia św. Alfonsa Marii de Liguori doktorem Kościoła

* * *

DEKRET[1] Kongregacji ds. Świętych Obrzędów,

w którym

przyznaje się świętemu Alfonsowi tytuł Doktora Kościoła

Miastu i Światu

Do tych, którzy dawali przykład i nauczali, a o których Pan Nasz Jezus Chrystus powiedział, że będą wielkimi w królestwie niebieskim, słusznie należy zaliczyć św. Alfonsa Marię de Liguori, założyciela Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela i biskupa Sant’ Agata de’ Goti. Dając przykłady wszelkich cnót, jak światło postawione na świeczniku dla wszystkich wierzących, którzy przebywają w domu Bożym, tak jasno świecił, że już został on zaliczony do grona świętych i domowników Boga. Czego dawał przykład świętym postępowaniem, tego również nauczał słowami i pismami. Swymi naukowymi dziełami, zwłaszcza traktatami z teologii moralnej, powstrzymywał i oddalał ciemności błędów szeroko rozpowszechnione przez niewierzących i jansenistów. Tłumaczył niejasności i wyjaśniał wątpliwości, a pośród zawiłych opinii teologów, czy to łagodniejszych, czy surowszych, wskazywał bezpieczną drogę, po której przewodnicy dusz wiernych mogli stąpać pewną nogą. Jednocześnie z troską wyjaśniał i stanowczo potwierdzał nauczanie o Niepokalanym Poczęciu Bożej Rodzicielki i nieomylności papieża, gdy naucza ex cathedra, które później w naszych czasach ogłoszono dogmatami. Ponadto wyjaśniał niejasności [świętych] pism nie tylko w dziełach ascetycznych, przepełnionych jakąś niebiańską słodyczą, ale także w praktycznym komentarzu do psalmów i pieśni, które odmawiali klerycy podczas Liturgii Godzin, aby krzepić swą pobożność i kształcić swój umysł. Już ś.p. Pius VII podziwiał i zachwalał szczególną mądrość św. Alfonsa, ponieważ w panującej ciemności [tamtego] stulecia słowem i pismami ukazywał błądzącym drogę sprawiedliwości, przez którą mogli wyjść z panowania ciemności do Bożego światła i królestwa. Również inny papież, ś.p. Grzegorz XVI, z nie mniejszą czcią wychwalał w dekretach nadzwyczajną siłę, wszechstronność wiedzy i różnorodność nauki w książkach napisanych przez św. Alfonsa, na podstawie których przypisywano mu szczególną chwałę pośród świętych.

Lecz również w tych naszych czasach pokolenia do tego stopnia podkreślają prawdziwą jego mądrość, a Kościół głosi jego chwałę, że do naszego czcigodnego papieża Piusa IX liczni kardynałowie Świętego Kościoła Rzymskiego, niemal wszyscy biskupi całego świata, wyżsi przełożeni zgomadzeń zakonnych, teologowie znamienitych uniwersytetów, czcigodne kolegia kanoników i uczeni mężowie ze wszystkich stowarzyszeń skierowali petycje, w których wspólnie domagają się, aby nadać św. Alfonsowi Marii de Liguori  tytuł i godność Doktora Kościoła. Jego Świątobliwość, przystając łaskawie na [te] prośby, zgodnie z wymogiem prawa powierzył zbadanie tego doniosłego przedsięwzięcia Kongregacji ds. Świętych Obrzędów. Stąd na wspólnych zgromadzeniach zwyczajnych w Watykanie, poniżej napisanego dnia, Wielce Czcigodni Ojcowie Kardynałowie, pod przewodnictwem przewodniczącego [Kongregacji ds.] Świętych Obrzędów, po wysłuchaniu sprawozdania Wielce Czcigodnego Kardynała Konstantego Patrizii, biskupa Ostii i Velletri, Dziekana Świętego Kolegium, prefekta tejże Świętej Kongregacji i referenta posiedzenia, po uwzględnieniu uwag Czcigodnego Ojca Doktora Piotra Minetti, Promotora Świętej Wiary[2], po odpowiedziach obrońcy sprawy, a także na podstawie głosów teologów [potwierdzających] prawdziwość; wraz ze wszystkimi ostatecznie wszędzie sumiennie rozważonymi [głosami], jednomyślnie udzielając odpowiedzi postanowili: „Niech wolno będzie doradzić Waszej Świątobliwości, aby przyznał, ogłosił i rozszerzył tytuł Doktora ku czci św. Alfonsa Marii de Liguori w całym Kościele, wraz z Liturgią Godzin i Mszą już zatwierdzonymi, z dodanym Credo, z Antyfoną do Magnificat w obydwu nieszporach O Doctor, i wraz z czytaniami Pierwszej Nocturny[3] [z Księgi] Mądrości Syracha oraz z VIII-mym Responsorium In medio Ecclesiae [Trzecia Nocturna].” Dnia 11 marca 1871 r.

Następnie po przedstawieniu tego wszystkiego samemu Wielce Czcigodnemu Papieżowi Piusowi IX., przez niżej podpisanego sekretarza tejże Świętej Kongregacji, po wiernym sprawozdaniu, Jego Świątobliwość przyjął i zatwierdził pisemną odpowiedź Świętej Kongregacji. Ponadto polecił rozesłać powszechny dekret Miastu i Światu dnia 23, tegoż miesiąca i roku. [23 marca 1871 r.]

Konstantinus Biskup Ostii i Velletrii, Kardynał Patrizi, Prefekt Kongregacji ds. Świętych Obrzędów

D. Bartolini, Sekretarz Kongregacji ds. Świętych Obrzędów

Przypisy:

[1] Dekret Kongregacji tłumaczył z języka łacińskiego o. Antoni Karaś CSsR. Od tłumacza pochodzą również wszystkie przypisy oraz treści umieszczone w nawiasach kwadratowych. Tekst łaciński Dekretu znajduje się w Acta Sanctae Sedis (ASS), 6 (1870-71) s. 318-320. (ASS w wersji pdf. dostępne na stronie: https://www.vatican.va/archive/ass/index_ge.htm)

[2] Promotor Wiary (łac. promotor fidei) – urzędnik występujący podczas procesu kanonizacyjnego, beatyfikacyjnego (jak również przy nadawaniu tytułu 'Doktora Kościoła’), potocznie określany mianem adwokata diabła (łac. advocatus diaboli). Jego zadaniem jest doszukiwanie się przyczyn, dla których kandydat na błogosławionego lub świętego nie zasługuje na ten zaszczyt. Ma to na celu upewnienie sądu kanonizacyjnego co do zalet kandydata, a także wyjaśnienie odpowiednio wcześnie wszelkich mogących pojawić się wątpliwości. Urząd ten istniał od 1587 roku, gdy wprowadził go papież Sykstus V do 1983, gdy papież Jan Paweł II zastąpił go urzędem „promotora sprawiedliwości”, który czuwa nad zachowaniem norm prawnych podczas procesu, przygotowuje pytania dla świadków oraz powołuje biegłych, a w razie stwierdzenia poważnych nieprawidłowości może przerwać proces beatyfikacyjny. Ma on za zadanie także weryfikowanie wszystkich negatywnych informacji na temat wyniesienia kandydata na ołtarze. Może także żądać uzupełnienia akt po przeprowadzeniu procesu diecezjalnego. Potocznie adwokatem diabła nazywa się osobę, która będąc zwolennikiem danej sprawy, staje przeciwko niej, by poprzez kontrargumenty dowieść jej słuszności. (Por. https://pl.wikipedia.org/wiki/Promotor_Wiary (data otwarcia strony: 27.05.2021).

[3] Pojawiająca się tutaj terminologia może być niezrozumiała, ponieważ współczesny kształt modlitwy brewiarzowej jest owocem wielu reform, jakie dokonywały się w Kościele od czasu wydania niniejszego pisma (1871 r.). Do ważniejszych reform należą te, które podejmowali: Pius X, Pius XII, Jan XXIII. Obecny kształt Liturgii Godzin jest wynikiem reformy, jaka dokonała się na Soborze Watykańskim II. Ówczesna modlitwa brewiarzowa zawierała trzy 'Nocturny’, które były obszerniej rozbudowaną dzisiejszą Godziną Czytań.

* * *

Z  SEKRETARIATU  BREWIÓW

LIST  APOSTOLSKI[4]

O  NADANIU  ŚWIĘTEMU  ALFONSOWI  MARII DE  LIGUORI

TYTUŁU  DOKTORA  KOŚCIOŁA

PAPIEŻ  PIUS  IX

NA  WIECZNĄ  RZECZY  PAMIĄTKĘ

Jezus Chrystus, który przyrzekł swemu Kościołowi, że nigdy go nie opuści i że szczególnie będzie się troszczył o sprawy swojej niepokalanej Oblubienicy, wzbudza znakomitych mężów odznaczających się pobożnością i wiedzą, którzy, napełnieni duchem zrozumienia, jak deszcz kierują słowa swojej mądrości[5]. Nie stało się bez udziału Bożej Opatrzności to, że kiedy nauka jansenistycznych nowinkarzy zwróciła na siebie oczy i uwiodła wielu wdziękiem ułudy oraz zniewoliła odwróconych, właśnie wtedy pojawił się Alfons Maria de Liguori, założyciel Zgromadzenia od Najświętszego Odkupiciela i biskup Sant’ Agata de’ Goti, który, tocząc odważny bój, przemawiał pośrodku Kościoła, a naukowymi i rzeczowymi pismami usiłował całkowicie usunąć i wykorzenić z Niwy Pańskiej tę zarazę wywołaną przez piekło. Alfons nie tylko nie zabiegał o własne względy, lecz, mając na celu całkowicie chwałę Bożą i duchowy pożytek ludzkich dusz, napisał wiele książek, bogatych pod względem teologicznej wiedzy i pobożności, czy to dla zapewnienia bezpiecznej drogi pośród zawiłych opinii teologów, tak laksystycznych, jak i surowych, po której [to drodze] mogliby bezpicznie stąpać kierownicy dusz wiernych, czy to dla pouczania i kształcenia duchowieństwa, czy to dla wzmocnienia prawdy katolickiej wiary i obrony przed heretykami jakiegokolwiek pochodzenia czy stanu, czy dla potwierdzenia praw tejże Stolicy Apostolskiej, czy też dla pobudzenia wiernych dusz do pobożności. Z drugiej strony można z całym przekonaniem stwierdzić, że również nie ma takiego błędu w naszych czasach, który w bardzo znacznej części nie zostałby odparty przez Alfonsa. Cóż więcej dodać ponad te [dzieła], które zostały przez nas zatwierdzone, a które cieszą się uznaniem spośród dzieł Alfonsa i zostały bardzo starannie objaśnione oraz wyłożone w oparciu o mocne argumenty, a także tak o Niepokalanym Poczęciu Świętej Bożej Rodzicielki, jak i o nieomylności Biskupa Rzymu nauczającego ex cathedra, jeżeli chrześcijański lud okazuje uznanie, a liczne zgromadzenie biskupów całego katolickiego świata pochwala,?

Dlatego też do niego [św. Alfonsa] trafnie odnosi się owa bardzo znana pochwała Boskiej Mądrości: „Nie zniknie jego pamięć, a jego imię będzie wzywane z pokolenia na poklenie: mądrość jego opowiadać będą ludy, a jego sławę będzie głosił Kościół”[6]. Właśnie Nasz poprzednik, czcigodnej pamięci, Pius VII, podziwiając wybitną mądrość Alfonsa, dał wspaniałe o nim świadectwo, mianowicie: „(…) że słowem i pismami wskazał drogę sprawiedliwości błądzącym w środku nocy wieku, po której mogli przejść z mocy ciemności do Bożego światła i królestwa”. Podobnie świętej pamięci Nasz poprzednik, Grzegorz XVI, mówiąc z najwyższą czcią o niezwykłej mocy przepowiadania Alfonsa, bogactwie i różnorodności nauki, zaliczył go do grona świętych niebieskich. Wreszcie, już w naszych czasach, liczni kardynałowie Świętego Kościoła Rzymskiego, wszyscy biskupi całego świata, wyżsi przełożeni zgromadzeń zakonnych, wyróżniające się stowarzyszenia zrzeszonych teologów, znamienite kolegia kanoników oraz uczeni mężowie różnorakich związków zwrócili się do Nas z pokorną prośbą, abyśmy nadali św. Alfonsowi Marii de Liguori tytuł i godność DOKTORA  KOŚCIOŁA. My przeto, ochoczym duchem chcąc poprzeć te pobożne prośby, zgodnie z wymogiem prawa, powierzyliśmy zbadanie tego ważnego przedsięwzięcia Kongregacji Kościoła ds. nadzoru i wydawania przepisów dotyczących obrzędów i ceremoniii liturgicznych Cz.[cigodnych] B.[raci] N.[aszych] Kardynałów Przełożonych Ś.[więtego] K.[ościoła] R.[zymskiego]. Wspomniana Kongregacja Cz.[cigodnych] B.[raci] N.[aszych] na wspólnym zgromadzeniu zwyczajnym w Watykanie, wyznaczonym na dzień 11 marca bieżącego roku, po wysłuchaniu sprawozdania Czcigodnego Brata Naszego Konstantego Kardynała Patrizio, mianowanego biskupa Ostii i Velletri, Prefekta tejże Kongregacji i referenta sprawy, po uwzględnieniu uwag umiłowanego syna kapłana Piotra Minetti, Promotora Wiary, jak również po odpowiedziach obrońcy sprawy oraz po wysłuchaniu głosów teologów [potwierdzających] wiarygodność, wreszcie po starannym i dokładnym rozważeniu wszelkich uwag i znaczenia argumentów, jednomyśnie uznała odpowiadając na piśmie: „Niech wolno będzie doradzić Waszej Świątobliwości, aby przyznał, ogłosił i rozszerzył tytuł Doktora ku czci św. Alfonsa Marii de Liguori w całym Kościele, wraz z Liturgią Godzin i Mszą już zatwierdzonymi, z dodanym Credo, z Antyfoną do Magnificat w obydwu nieszporach O Doctor, i wraz z czytaniami Pierwszej Nocturny[7] [z Księgi] Mądrości Syracha oraz z VIII-mym Responsorium In medio Ecclesiae [Trzecia Nocturna].” My uznaliśmy, że należy tę odpowiedź, z 23 dnia tegoż miesiąca [marca] i roku [1871 r.], powszechnym dekretem uznać i zatwierdzić [dla] Miasta i Świata.

Ponieważ jednak umiłowany syn, Mikołaj Mauron, Przełożony Generalny i Wyższy Przełożony Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela, zwrócił się z pokorną prośbą do wspomnianej już Kongregacji Kardynałów Kościoła do spraw nadzoru i wydawania przepisów co do obrzędów i ceremonii liturgicznych, aby w święto św. Alfonsa, zgodnie z dekretem, o czym wcześniej wspomniano, wymienianego wśród Doktorów Kościoła w Martyrologium Rzymskim[8], po słowach: „do kalendarza świętych dołączył” dodano słowa: „A Papież Pius IX, za radą Kongregacji ds. Świętych Obrzędów, ogłosił Doktorem całego Kościoła”; tak samo w szóstym czytaniu [Druga Nocturna], po słowie: „dołączył”, [dodano] owe podobne [słowa]: „Wreszcie Papież Pius IX, za radą Kongregacji ds. Świętych Obrzędów, ogłosił Doktorem całego Kościoła”; oraz aby potwierdzono Naszym Listem Apostolskim wszystkie udzielone w tej kwestii zezwolenia. Również w tej sprawie Kongregacja Kardynałów podczas posiedzenia w dniu 22 miesiąca kwietnia tegoż roku [1871 r.], zgodnie z obowiązującym prawem, odpisała: „Pro gratia” [Zgodne z udzielonym darem łaski]. My, dnia 27 tegoż miesiąca [kwietnia 1871 r.], uznaliśmy tę odpowiedź za prawomocną i poleciliśmy, aby List Apostolski rozesłano w formie Breve. Ponieważ sprawy tak się przedstawiają, posłuszni życzeniom wspomnianego umiłowanego syna Mikołaja Maurona, po zbadaniu zgodności z prawem na posiedzeniu Kongregacji ds. Świętych Obrzędów Czcigodnych Naszych Braci Kardynałów Świętego Kościoła Rzymskiego, mocą Naszej Apostolskiej Władzy, na podstawie przedłożonego pisma, przyznajemy tytuł DOKTORA ku czci Świętego Alfonsa Marii de Liguori, założyciela Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela i biskupa Sant’ Agata de’ Goti, i, o ile jest to konieczne, ponownie zgadzamy się na [dotychczas wydane] zezwolenia i [ich] udzielamy. Jak to zawsze ma miejsce w całym Kościele Katolickim, również w rocznicę święta czy to duchowieństwo zakonne, czy diecezjalne, odmawiajc brewiarz i sprawując Mszę, niech to czyni według dekretu i reskryptu Kongregacji ds. Świętych Obrzędów, o czym wspomnieliśmy. Ponadto pragniemy i nakazujemy, aby książki tego Doktora, komentarze, dzieła i książki, a także wszystko, jak w przypadku innych Doktorów Kościoła, cytowano, wymieniano, a także, jeżeli zachodzi taka potrzeba, przywoływano nie tylko prywatnie, lecz także publicznie w gimnazjach, akademiach, szkołach, kolegiach, na wykładach, podczas dysput, w komentarzach, kazaniach, przemówieniach i we wszystkich innych studiach kościelnych oraz chrześcijańskich rozważaniach.

Wreszcie, aby bardziej ożywić pobożność wiernych do uroczystego obchodzenia świątecznego dnia tego Doktora i pobożnego wypraszania jego wstawiennictwa, według miłosierdzia Wszechmogącego Boga i jego Apostołów, Świętych Piotra i Pawła, na mocy powierzonej władzy, łaskawie w Panu po wsze czasy, udzielamy odpustu zupełnego ze wszystkich swoich grzechów i darowania kar wszystkim i pojedynczym wiernym, kobietom i mężczyznom szczerze pokutującym, którzy po wcześniejszejszym odprawieniu sakramentalnej spowiedzi przystąpią do Komunii Świętej w świątecznym dniu tegoż Doktora czy też uczynią to w jednym dowolnie wybranym z kolejnych siedmiu dni oraz ze czcią nawiedzą jakikolwiek z kościołów Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela i tam zaniosą pobożne modlitwy do Boga o zgodę chrześcijańskich władców, o wykorzenienie herezji, a także o wywyższenie Świętej Matki Kościoła. [Odpust] można też ofiarować na sposób wstawiennictwa za dusze wiernych, które odeszły z tego świata złączone z Bogiem w miłości[9].

Przeto niniejszym [listem] polecamy wszystkim Czcigodnym Braciom Patriarchom, Prymasom, Arcybiskupom, Biskupom i umiłowanym synom, ustanowionym na całej ziemi Zwierzchnikom innych Kościołów, aby zatroszczyli się o uroczyste opublikowanie w swoich prowincjach, miastach, kościołach i diecezjach, jak to wyżej zarządzono, oraz o przestrzeganie w całości i zawsze przez wszystkie osoby piastujące władzę kościelną w diecezjach i zakonach, we wszystkich miejscach i społecznościach. To polecamy i przyznajemy, bez względu na przeciwne konstytucje i zarządzenia apostolskie, wydane nawet na soborach powszechnych, prowincjonalnych synodach lub kościelnych zgromadzeniach w sposób zwyczajny i nadzwyczajny. Przeto postanawiamy, aby ręczne kopie niniejszego listu, jak również wydrukowane egzemplarze, podpisane przez jakiegoś publicznego notariusza i opatrzone pieczęcią osoby piastującej kościelną godność, zdobyły u wszystkich takie samo zaufanie, jakim cieszy się sam niniejszy list, gdy zostaną przekazane lub podane do wiadomości,.

Wydano w Rzymie, u świętego Piotra, opieczętowano pieczęcią Rybaka, dnia 7 lipca 1871 r., w dwudziestym szóstym roku naszego pontyfikatu.

w.z. [w zastępstwie] kard. Paracciani Clarelli

Feliks Profili, Zastępca

miejsce pieczęci Rybaka

Przypisy:

[4] List Apostolski (Brewe) Piusa IX tłumaczył z języka łacińskiego o. Antoni Karaś CSsR. Od tłumacza pochodzą również wszystkie przypisy oraz treści umieszczone w nawiasach kwadratowych. Tekst łaciński Brewe znajduje się w Acta Sanctae Sedis (ASS), 6 (1870-71) s. 320-324. (ASS w wersji pdf. dostępne na stronie: https://www.vatican.va/archive/ass/index_ge.htm)

[5] „Jeżeli Pan Wielki zechce, napełni go duchem zrozumienia, on zaś słowa mądrości swej niby deszcz wyleje i w modlitwie wychwalać będzie Pana.” (Syr 39, 6) (Cytat za Biblią Tysiąclecia, wydanie piąte: Wydawnictwo Pallotinum: Poznań 2000.)

[6] „… nie zatrze się pamięć o nim, a imię jego żyć będzie z pokolenia w pokolenie. Mądrość jego głosić będą narody, a zgromadzenie wychwalać go będzie.” (Syr 39, 9b-10) (Cytat za Biblią Tysiąclecia, wydanie piąte: Wydawnictwo Pallotinum: Poznań 2000.)

[7] Pojawiająca się tutaj terminologia może być niezrozumiała, ponieważ współczesny kształt modlitwy brewiarzowej jest owocem wielu reform, jakie dokonywały się w Kościele od czasu wydania niniejszego pisma (1871 r.). Do ważniejszych reform należą te, które podejmowali: Pius X, Pius XII, Jan XXIII. Obecny kształt Liturgii Godzin jest wynikiem reformy, jaka dokonała się na Soborze Watykańskim II. Ówczesna modlitwa brewiarzowa zawierała trzy 'Nocturny’, które były obszerniej rozbudowaną dzisiejszą Godziną Czytań.

[8] Martyrologium Romanum jest księgą, która zawiera biografie świętych i męczenników Kościoła, sukcesywnie uzupełnianą.

[9] Na temat aktualnej nauki o odpustach por. Paweł VI, Indulgentiarum doctrina, (01.01.1967), nr 12 i „Normy”).

Udostępnij