bł. Iwan Ziatyk (1899 – 1952)
bł. Iwan Ziatyk (1899 – 1952)
Jan (Iwan) Ziatyk urodził się 26 grudnia 1899 roku w ukraińskiej rodzinie greckokatolickiej w Odrzechowej koło Sanoka na terenie Polski. Po ukończeniu gimnazjum w Sanoku wstąpił do greckokatolickiegoWyższego Seminarium Duchownego w Przemyślu, a w 1923 roku został wyświęcony na kapłana. Od 1925 do 1935 był prefektem i profesorem teologii w tymże seminarium.
Dnia 15 lipca 1935 roku wstąpił do Zgromadzenia Redemptorystów obrządku bizantyjskiego. Był wykładowcą teologii dogmatycznej i Pisma Świętego w Seminarium Redemptorystów we Lwowie. W 1948 roku został mianowany wiceprowincjałem redemptorystów na Ukrainie i wikariuszem generalnym całego Kościoła greckokatolickiego na Ukrainie.
Aresztowany 24 stycznia 1950 roku przebywał prawie dwa lata w więzieniach, a następnie został skazany na 10 lat ciężkich robót na Syberii. Podczas pobytu w obozie był nieustannie torturowany. Już w Wielki Piątek 1952 roku został okrutnie pobity, a w trzecim dniu (Niedziela Wielkanocna) zmarł w jednym z miejscowych szpitali. Został pochowany na cmentarzu w pobliżu jeziora Bajkał.
W poczet błogosławionych zaliczył go Jan Paweł II, dnia 27 czerwca 2001 roku, podczas pielgrzymki apostolskiej na Ukrainę, razem z dwudziestoma czterema innymi męczennikami Kościoła greckokatolickiego. Wspomnienie liturgiczne obchodzi się 28 czerwca.
Dłuższy życiorys bł. Iwana Ziatyka
Iwan Ziatyk urodził się 26 grudnia 1899 r. w Odrzechowej, powiatu Sanockiego (dzisiaj Polska). Jego rodzice byli zwykłymi ubogimi wieśniakami, o głębokim chrześcijańskim wychowaniu. Gdy Iwan miał 14 lat, zmarł mu ojciec. Od małego dziecka Iwan był bardzo spokojnym i posłusznym wobec rodziców.
W roku 1906 rozpoczął naukę w Odrzechowskiej szkole, gdzie wykazał się wielką zdolnością do nauki. Wykształcenie średnie zdobył w Wyższym Gimnazjum Sianockim, do którego uczęszczał w latach 1911 – 1919. Również w gimnazjum był jednym z lepszych w nauce, a także celującym w zachowaniu i pobożności. Po ukończeniu gimnazjum, w roku 1919 został absolwentem Greko-katolickiego Seminarium Duchownego w Przemyślu, które ukończył z odznaką w dniu 30 czerwca 1923 roku. W tym samym roku zostaje wyświęcony na kapłana. Zdolnego i głęboko religijnego ks. Iwana przełożeni seminarium zaliczyli go do swego grona.
W latach 1925-1935 jest prefektem Greko-katolickiego Seminarium Duchownego w Przemyślu. Oprócz formacji duchowej alumnów, przygotowuje ich do kapłaństwa również intelektualnie. Od 1925 do 1931 roku jest wykładowcą katechetyki, a w latach 1926-1935 – profesorem dogmatyki. Jednocześnie pełnił obowiązki ojca duchowego i katechety przy Ukraińskim Gimnazjum dziewcząt w Przemyślu. Charakteryzując jego życie do tej pory, można powiedzieć, że był to człowiek wielkiej pokory, głębokiego życia wewnętrznego, niezwykłej dobroci oraz serdeczności względem innych. Ks. Iwan w sposób bardzo widoczny różnił się od innych swoją koncentracją i spokojem.
Pomimo pokoju ducha, jakim odznaczał się ks. Ziatyk, w jego sercu rodziła się tęsknota za czymś bardziej doskonalszym. W swoich rozmowach coraz częściej skupiał się na tematyce o życiu zakonnym, aż w pewnym momencie ujawnił swoją chęć wstąpienia do zakonu. Kanonicy kancelarii biskupiej umawiali go na wszelkie sposoby o pozostanie w ich diecezji, jednak stało się faktem, że pomimo wszelkich oporów i próśb, ks. Iwan Ziatyk 15 lipca 1935 roku wstępuje do Zgromadzenia Redemptorystów. Po nowicjacie w 1936 roku został skierowany do klasztoru Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Stanisławowie (Iwano-Frankiwśk). W 1937 roku powołano go na wikariusza Lwowskiej Prowincji Redemptorystów. Jednocześnie był też profesorem i wykładowcą teologii dogmatycznej i Pisma Świętego w Seminarium oo. Redemptorystów w Hołosku (Lwów).
Podczas panowania bolszewickiego w Galicji (1939-1941) działalność apostolska została wzbroniona. Wszystkie klasztory pozostały pod szczególnym nadzorem bolszewików. Redemptorystom dozwolono jedynie modlić się wewnątrz klasztoru oraz prowadzić gospodarstwo.
Podczas niemieckiej okupacji powróciła częściowo swoboda działania apostolskiego. W latach 1941-1944 o. Iwan Ziatyk objął urząd rektora domu w Tarnopolu, a następne dwa lata (1944-1946) był rektorem domu w Zboiskach (Lwów), przy którym funkcjonowała szkoła – juwenat, prowadzony przez redemptorystów.
Po „wyzwoleniu” Ukrainy nastały ciężkie czasy dla Kościoła greko-katolickiego i Lwowskiej Prowincji Redemptorystów. Zostali aresztowani wszyscy biskupi Kościoła greko-katolickiego, a wszystkich ojców i braci redemptorystów z Tarnopola, Stanisławowa, Zboisk i Lwowa przewieziono do jednego klasztoru – w Hołosku. Umieszczono ich w jednej części klasztoru, gdyż drugą zajmowało wojsko radzieckie. Wśród przeniesionych ojców był również o. Iwan Ziatyk. Redemptoryści przebywali tam pod szczególnym nadzorem, często wzywani na przesłuchania, namawiani do porzucenia zakonu, swojego Kościoła i przejścia na prawosławie obiecując im wysokie stanowiska. Nie widząc żadnych skutków tych starań, w niedzielę 17 października 1948 roku władze bolszewickie zadecydowały, aby całą wspólnotę redemptorystów wywieźć do klasztoru Studytów w Unijowie, do którego sprowadzili prawie wszystkich zakonników Kościoła greko-katolickiego.
W tym samym 1948 roku władze bolszewickie deportowały do Belgii o. J. De Vochta, prowincjała Redemptorystów Prowincji Lwowskiej, który mianowany był przez patriarchę J. Slipyja również wikariuszem kościoła greko-katolickiego. Wtedy o. De Vocht przekazał swój urząd prowincjała oraz wikariusza Kościoła ojcu Iwanowi Ziatyku, jako jednemu ze starszych i najbardziej zaufanych osób. Od tego czasu władze bolszewickie w szczególny sposób miały go na uwadze.
Dostrzegając w nim „zagrożenie” dla swojej polityki ateistycznej, dnia 20 stycznia 1950 aresztowały o. Iwana Ziatyka. Po licznych przesłuchaniach 4 lutego 1950 roku wydano wyrok, w którym między innymi czytamy: „Iwan Ziazyk rzeczywiście od 1936 roku należy do Zgromadzenia Redemptorystów, przepowiada idee Papieża o poszerzeniu wiary katolickiej wśród wszystkich narodów… oraz zajmuje się antyradziecką agitacją”. Śledztwo w jego sprawie trwało prawie 2 lata w czasie, którego przeprowadzono 72 przesłuchania (przesłuchania odbywały się przeważnie w godzinach od 2200 do 400 nad ranem, by wymusić podpisanie fałszywego zeznania, a w czasie każdego znich znęcano się nad człowiekiem, aż do utraty świadomości; po odzyskaniu świadomości, jeżeli nie chciał zdradzić innych osób lub podpisać fałszywe zeznanie, zaczynali powtarzać na nowo tortury).Pomimo tego, o. Iwan Ziatyk nie tylko nie przeszedł na prawosławie, lecz więcej – nie zdradził żadnej tajemnicy o Kościele greko-katolickim, jego strukturze osobowej i nie poddał się władzom komunistycznym nawet wtedy, gdy do tego namawiało go rodzeństwo. Dnia 21 listopada 1951 roku ogłoszono werdykt: „10 lat pozbawienia wolności w Ozernom Łagrze № 7, MWD m. Bratska. Irkutskoj obl”.
Nie trzeba było czekać 10 lat, aby „odprawić pokutę” za popełnione złe uczynki przeciwko władzy sowieckiej. Wystarczyło 3,5 miesiąca. Według naocznych świadków w Wielki Piątek 1952 roku jeden z oficerów pobił go do tego stopnia, że o. Iwan Ziatyk trzy dni później – 17 maja 1952 roku zmarł w szpitalu więziennym. Jego ciało spoczywa daleko od rodzinnego domu w Irkutskoj obł., Tajszetskom rejonie, w mogile 373 nad jeziorem Bajkał.
Metropolita A. Szeptycki wielokrotnie wypowiadał się o świętości o. Iwana, który przebywał zawsze obok Chrystusa i nie szczędził swojego życia, by złożyć je w ofierze, – aby tylko być wiernym nauce swojego Mistrza.
W roku 2000 Kościół Święty oficjalnie rozpoczął jego proces beatyfikacji, 2 marca 2001 roku proces został ukończony na poziomie diecezjalnym i sprawę przekazano do Stolicy Apostolskiej; 6 kwietnia 2001 roku komisja teologiczna potwierdziła fakt męczeństwa o. Iwana Ziatyka, a 23 kwietnia potwierdzili ten fakt kardynałowie. Dnia 24 kwietnia tegoż roku Ojciec Święty Jan Paweł II podpisał dekret o beatyfikacji o. Iwana Ziatyka jako męczennika za wiarę.
Dnia 27 czerwca 2001 roku Ojciec Święty, podczas Mszy św. celebrowanej we Lwowie, zaliczy w poczet błogosławionych o. Iwana Ziatyka, męczennika za wiarę Kościoła greckokatolickiego na Ukrainie.
